Здраво DIAbesties!
Kaко дијабетичари, сигурно сте свесни дека управувањето со нивото на шеќер во крвта може да биде предизвик. Но, дали сте слушнале за броење на јаглехидрати? Тоа е навистина ефикасен начин да ја контролирате гликемијата.
Броењето јаглехидрати значи да ја знаете количината на јаглехидрати во храната и пијалоците што ги конзумирате за да можете соодветно да ја усогласите дозата на инсулин. Тоа е особено корисно ако користите базален и болус инсулин.
Секако, потребно е малку време и напор за да се избројат јаглехидратите, но тоа доведува до подобра контрола на шеќерот во крвта и поголема флексибилност кога станува збор за јадењето. Нема да имате целосна слобода, но ќе можете да уживате во специјални прилики и почастувања со прилагодување на инсулинот да одговара на вашата состојба.
Броење јаглехидрати
Постојат два вида броење на јаглехидрати: основно и напредно.
- Основно броење претставува метода преку која се бројат јаглехидратите на секој оброк или ужина.Една лебна единица (ЛЕ) или замена содржи меќу 10-12 грама чисти јаглехидрати. На пример, доколку треба да земате 75 гр јаглехидрати (односно 5 лебни замени) за појадок можете да направите разновидна комбинација на млеко, житарки, овошје, леб и др.
- Напредно броење се препорачува кај лица кои се на интензивирана инсулинска терапија,односно лица што примаат четири инсулински инјекции на ден или користат инсулинска пумпа. Кога ќе ја процените количината на јагленихидрати во вашите оброци и пијалоци, треба да го знаете вашиот однос инсулин-јаглехидрати. Овој сооднос претставува колку грама на јаглехидрати покрива една инсулинска единица и е единствен за секој човек, базиран на фактори како што се возраста, тежината, нивото на активност и чувствителноста на инсулин. Лекарот кој го води вашиот дијабет може да ви помогне да го одредите вашиот сооднос и може да го прилагодите врз основа на вашата контрола на шеќерот во крвта.
Што е лебна единица?
Лебна единица (или единица за јагленихидрати) е параметар кој се користи за броење на количината на јагленихидрати на одреден прехранбен производ. Терминот го воведоа германските нутриционисти за да ја проценат исхраната на дијабетичарите, но постепено се заменува со инсулински индекс. Една лебна единица е еквивалентна на 10 g едноставни јагленихидрати во производот – или 12 g јагленихидрати, вклучително и растителни влакна.
Знаејќи ја вкупната количина на јагленихидрати во производот, може да се пресмета количината на лебните единици – врз основа на оваа бројка, се утврдува дозата на инсулин неопходен за администрација.
Една лебна единица е еднаква на парче леб со дебелина еден сантиметар, поделено на половина. Ова претставува 12 грама лесно сварливи јаглехидрати (или една лажица шеќер). Кога се внесува една лебна единица, нивото на гликемија во крвта се зголемува за 2 mmol /L. Од 1 до 4 единици инсулин се користат за да се подели една лебна единица.
Ако имате дијабетес, препорачаната стапка на употреба на лебни единици зависи од нивото на дневна активност на една личност, како и од индексот на телесна маса (БМИ). Колку е повисоко нивото на активност и e помала телесната тежина, толку повеќе јаглехидрати можете да јадете.
- високо ниво на активност – 25-30 ЛЕ
- просечното ниво на активност – 20-22 ЛE
- седентарен животен стил – 15-18 ЛE
- низок активен животен стил – 12-14 ЛE
- дебелина (БМИ над 35) – 10 ЛE
- дебелина од втор степен (БМИ над 40) – 6-8 ЛE
Кои се дневните потреби за лебни единици
За еден оброк, на луѓето со дијабетес им се советува да јадат не повеќе од 7 лебни единици. Дневната норма на лебни единици треба да се подели на 6 оброци. Три чекори се важни:
- појадок – до 6 ЛE;
- попладневна ужина – не повеќе од 6 ЛE;
- вечера – помалку од 4 ЛE.
Останатите ЛE се дистрибуираат меѓу ужините. Најголем дел од оптоварувањето со јаглени хидрати паѓа на првите оброци. Прекумерното внесување на ЛЕ доведува до скок на нивото на шеќер во крвта. Урамнотежената исхрана содржи 15-20 XE.
Упатство за исхрана на луѓето со дијабетес според Универзитетска клиника за ендокринологија, дијабетес и метаболни нарушувања – Скопје
Забелешка:Сите наведени количества се однесуваат на варени продукти. Да не се земаат повеќе од 2-3 варени јајца неделно.
Не прескокнувајте оброци и рамномерно распоредувајте оброци и рамномерно распоредувајте ги лебните единизи во текот на денот.
Главен оброк е повеќе од 2 Л.Е, а ужина е до 2 Л.Е.
Не ја досолувајте храната.
(Упатството за исхрана е даденo од Универзитетска клиника за ендокринологија, дијабетес и метаболни нарушувања Скопје)
